Làm xấu.

Vừa sáng ngủ dậy, bạn cùng giường đập thẳng vào mặt mình một cái design diễm hường không còn đường thoát: "Chị Linh, ra em cho xem cái này hay lắm nè!".

Nói chung, có bao nhiêu effect trong đời mình mơ ước cũng không dám dùng thì bạn ý đã mạnh dạn đưa hết vào bài. Đây là một quyển booklet có cái bìa như sau:

Nói chung, các bạn hoàn toàn có thể tưởng tượng được ruột bên trong nó như thế nào. Nói ngắn gọn dễ hiểu thì cái này mang ra làm menu đồ uống cho mấy hàng ăn ở Trần Quốc Toản là hợp nhất.

Nhưng kỳ diệu thay, hai đứa đã có mười phút tự sướng hả hê nhất buổi sáng, lâu lắm mình mới có cảm xúc vui vẻ khi critic bài người khác, còn người khác thì loạn lên vì phấn khích, kiểu ôi cuộc đời sự nghiệp học hành là đây, em yêu phút giây này làm sao có thể nào quên cái  ngày thiết kế được quyển booklet trời đánh như vầy. 

Ừ, nghe thì vô lý khủng khiếp nhưng sau khi hai đứa thăng hoa cảm xúc hết rồi, mình mới ngồi nghĩ một tý về sự vô lý này và đẻ ra bài viết này.

Khi nói đến thiết kế - mọi người sẽ nghĩ đến cái gì? 90% là một lũ vẽ đẹp, biết làm các thứ trở nên đẹp, gọn, sạch, sáng, dễ hiểu. Làm cho mấy cái công ty tự dưng nhìn chuyên nghiệp hơn hẳn vì có logo rồi "bộ nhận diện thương hiệu"; biết bốc phét để quẳng cáo nghe hay hớm và nhìn dễ thương như mấy con bò Vinamilk vẫn hát "Sữa tươi nguyên chất trăm phần trăm". Và nói chung chúng nó làm gì thì mình cũng không hiểu lắm nhưng nhìn hay phết và khi nào mình làm nhà/làm quán/làm đám cưới/làm xyz mình có thể nhờ cậy hỏi đáp được.

Cứ thế, nghệ sĩ và thiết kế nói chung bị đánh đồng với "làm đẹp". Làm đẹp làm sạch và khơi gợi cảm hứng trên mọi mặt trận. 

Thế làm xấu thì sao?

Hồi xưa lúc mình còn học cấp ba, nhìn mấy anh chị thiết kế thời trang ăn mặc lập dị thì khá khó hiểu (dù mình cũng ăn mặc lập dị chẳng kém). Kiểu, tại sao có mắt thẩm mỹ và thiết kế đẹp mà lại choàng lên người những thứ giẻ rách gì ý. Nhưng dần dần mình phát hiện ra, mình cũng đang trên cái đà "làm xấu" đó. Và lý do, chính bởi vì sự "làm đẹp" kia kìa.

Lúc nào người ta cũng đòi đẹp và nổi, để chúng tôi hết lòng giải thích một điều là: Form Follows Function. Hình dạng thì ăn theo Chức năng. 

1. Nếu chức năng của bạn A là báo cáo tài chính, mình sẽ làm cho bạn A thật gọn gàng sạch sẽ.
2. Nếu chức năng của bạn A là bán nước mắm, thì mình sẽ làm cho bạn một cái mác hoa hoè không kém bọn nước mắm bán ngoài kia (chắc có kèm thêm tý mùi parody)
3. Nếu bạn A chẳng có thông điệp gì để nói, mình sẽ bullshit cho bạn A những thứ nhảm nhí nhất có thể nghĩ ra được. Và đấy chính là trường hợp quyển booklet của bạn mình. 

Nó đã bung xoè ói mửa ra những thứ kinh khủng nhất có thể làm trong cái ngành này: đổ bóng, viền chữ, hình nền nhói mắt, sóng sóng, lượn lượn. Vì cái nội dung bên trong chán ghét, nên việc quái gì phải làm bên ngoài đẹp đẽ? Và khi cả vỏ lẫn ruột xấu đều, xấu đặc sắc, tự dưng thấy hả hê đắc ý phù hợp làm sao. Xấu xí hay đẹp đẽ chỉ là cái vỏ, điều quan trọng khi làm design với mình là design có mang lại được một cảm xúc gì cho người ta không. Vì cái ngành này là cái ngành giấy lộn, in xong, dùng, vứt. Tờ rơi áp phích hoạ báo mà chúng tôi dành thời gian căn ke từng dòng - rồi phần đông cũng bị ném vào sọt rác chẳng chóng thì chầy. Nếu làm cho cố mà đến lúc người ta cầm lên đọc rồi hạ xuống ném đi không một chút vui buồn gì thì đau lòng cò con lắm.

Vì vậy, khi còn làm được những design xấu mà vui thì chúng tôi cười hả hê như thắng trận. Người ngoài thì chẳng hiểu được. Nhưng bọn tôi, những kẻ mộng mơ ngớ ngẩn viển vông, cần lắm vài giây tự sướng huy hoàng như này. Để còn tiếp tục nuốt nước bọt, ngẩng cao đầu đi gặp khách hàng, tiếp tục đẻ ra những sản phẩm sáng tạo - đẻ ra tiền - đẻ ra những ước mơ để biến thành hiện thực.